Dag 731: Waarom lijkt Verantwoordelijkheid nemen voor onze Realiteit Tegen-Instinctief?

Deze blog is een verderzetting van Dag 730: Zonder zelf-verantwoordelijkheid is een Conflict nooit Echt Opgelost. Het ligt in onze aard om geen verantwoordelijkheid te nemen voor onze eigen reacties op anderen. Neem bijvoorbeeld een situatie zoals het voorbeeld dat ik in Dag 729: Hoe Communicatie Helpt met het Loslaten van een Reactie op een Ander besproken heb waarin ik mij in een moment bevond waarin ik mij verbaal aangevallen voelde door iemand die met frustratie en irritatie leek te reageren op iets dat ik tegen hen zei. Ik onderbrak deze persoon terwijl hij iets aan het uitleggen was en op sterke toon liet hij mij weten dat ik moet wachten tot hij uitgepraat is.

In dat moment reageerde ik automatisch met een gevoel van minderwaardigheid en gekwetstheid als een voorgeprogrammeerde reactie op de manier waarop hij zichzelf uitdrukte, hetgeen ik in mijn geest associeerde met herinneringen aan hoe bijvoorbeeld volwassenen en leerkrachten en familieleden zich uitdrukte tegenover mij toen ik klein was en hoe ik mij toen heel klein, minderwaardig en gekwetst voelde.

Het is in zulk 'n momenten waarin je op automatische manier reageert, bijvoorbeeld met ervaringen van je gekwetst voelen, dat het makkelijk is om in beschuldiging te gaan tegenover de persoon waar je je door gekwetst voelt en om te denken van 'ik voel mij zo omdat zij zich zo uitgedrukt hebben tegenover mij', waarin je jezelf ervan overtuigt dat zij volledig verantwoordelijk zijn van hoe jij je voelde bij hun uitdrukking. Zij zijn zogezegd de schuldige en de reden waarom jij je in dat moment gekwetst voelde. Dat is immers wat makkelijk gaat, om je eigen reacties te volgen en om mee te gaan met wat je eigen geest je vertelt en je doet voelen, hetgeen dus impliceert dat de ander en niet jij zelf verantwoordelijk is voor je reactie.

Heel wat moeilijker is om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor de ganse situatie, en dit wel in het besef dat  je eigen reactie op de situatie in wezen voor het grootste deel gebaseerd was op en afkomstig was van je eigen herinneringen en ervaringen uit het verleden die jij in je geest hebt opgeslagen. Het lijkt haast tegen-instinctief om onszelf te zien en erkennen als volledig verantwoordelijk voor een situatie die in onze geest volledig de schuld van de ander lijkt te zijn, en om met andere woorden tegen het 'instinct' van onze geest in te gaan - namelijk onze gedachten, gevoelens en emotionele reacties.

Zelf-verantwoordelijkheid nemen kan dan ook enkel wanneer je een beter zicht en een meer uitgebreid perspectief hebt op de situatie. Als je bijvoorbeeld ten eerste beseft en inziet dat je reactie meer te maken had met de emotionele relatie die jij in jezelf gevormd hebt met je perceptie (!) van authoriteit dan met de persoon waar je op had gereageerd. En ten tweede zal je ook sneller inzien dat je eigen emotionele reactie een heel gelimiteerd zicht geeft op de situatie wanneer je inzicht begint te hebben in de persoon waar je op reageerde. Wanneer je bijvoorbeeld met hen gaat praten om erachter te komen waarom zij in feite zo sterk uit de hoek kwamen in dat moment.

En vaak zal je erachter komen dat het absoluut niets met jou persoonlijk te maken hadden. Zij voelde zich eigenlijk machteloos of hulpeloos in zichzelf in relatie tot de situatie waar ze over aan het praten waren. Ik kwam er bijvoorbeeld achter dat de persoon wiens uitdrukking ik ervoer als 'aanvallend' eigenlijk een ervaring van frustratie aan het opbouwen was geweest en die frustratie nu als het ware aan het loslaten was, als een het deksel dat van de ketel blaast. Hij was dus niet zozeer 'geïrriteerd' door mij, maar door zijn eigen interne ervaring van hulpeloosheid tegenover de situatie waar hij frustratie over had zitten opbouwen.

Eens ik dus begreep dat zijn frustratie niets met mij te maken had en eigenlijk afkomstig was van een ervaring van hulpeloosheid in hem, kon ik al snel mijn eigen reacties van minderwaardigheid, gekwetstheid en verontwaardiging tegenover hem loslaten. Zelf-verantwoordelijkheid bestaat dus in het ontwikkelen van inzicht in de werkelijkheid en daarin beseffen dat je eigen reacties in de meeste gevallen compleet ongegrond en irrelevant zijn.